Bij bouw- en infrastructurele projecten komen grote hoeveelheden grond en baggerspecie vrij. Het elders toepassen van deze grond en baggerspecie wordt in Nederland geregeld door het Besluit bodemkwaliteit (Bbk). Hierin is uitgewerkt wat er, afhankelijk van de kwaliteit van de grond en baggerspecie, wel en wat er niet mee mag gebeuren. Het Besluit bodemkwaliteit biedt onder andere de mogelijkheid om schone tot licht verontreinigde grond en baggerspecie te gebruiken voor het verontdiepen en herinrichten (natuurontwikkeling) van diepe plassen. Aangezien deze plas in het winterbed van de Lek ligt, is daarnaast ook de Waterwet van toepassing, met Rijkswaterstaat als bevoegd gezag.

Het verondiepen en herinrichten van diepe plassen met baggerspecie en grond heeft een aantal grote voordelen. Ten eerste kan goed herbruikbare grond en baggerspecie een nuttige bestemming krijgen. Verder ontstaat er een verdienmodel om natuurontwikkeling en inrichting mogelijk te maken en hoeven er voor de herinrichting van diepe plassen geen zgn. primaire grondstoffen (schoon zand) gebruikt te worden.

Voor baggerspecie (natte fractie afkomstig van waterbodems of uiterwaardengrond) wil de initiatiefnemer maximaal klasse B toepassen in de plas. Voor grond (droge fractie afkomstig van land, geen uiterwaardengrond) wil men maximaal klasse Industrie toepassen. De schonere klassen Achtergrondwaarde (grond en baggerspecie), Wonen (grond) en klasse A (baggerspecie) mogen dan vanzelfsprekend ook worden toegepast. Welke klasse uiteindelijk wordt toegepast hangt af van het aanbod, maar is gebonden aan deze beschreven maximale categorieën.

Baggerspecie klasse achtergrondwaarde (AW) is vrij bruikbaar en verspreidbaar. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt om weilanden mee op te hogen. Baggerspecie klasse A is licht verontreinigd maar niet gevaarlijk. Ook voor baggerspecie klasse A kan het gelden dat het vrij verspreidbaar is. Baggerspecie klasse B is licht verontreinigd maar niet gevaarlijk. De concentratie van verontreiniging is echter wel hoger dan die van klasse A waardoor het niet toegestaan is om deze vrij te verspreiden. Onder bepaalde voorwaarden kan klasse B wel onder water geborgen worden. Vaak is de kwaliteit van de aanwezige uiterwaardengrond waarop geboerd wordt of natuurbeheer plaats vergelijkbaar met klasse B.

Klasse achtergrondwaarde (AW) is qua verontreiniging gelijk aan wat er van nature voorkomt en is vrij om toe te passen. Klasse Wonen is licht verontreinigd en is geschikt voor de ondergrond bij woning- en industriebouwtoepassingen. Voor klasse Industrie geldt hetzelfde als voor bagger klasse B. Dit is licht verontreinigde grond, waarvan de kwaliteit in de regel niet slechter is de uiterwaardengrond of de kwaliteit in oude bebouwingskernen. Ter illustratie: volgens de bodemkwaliteitskaart van de gemeente Culemborg wordt de grond in een groot gedeelte van de woonkern van Culemborg geclassificeerd als klasse Industrie.

Het toepassen van grond en baggerspecie in een diepe plas is uitgewerkt in de Circulaire en de bijbehorende Handreiking voor het herinrichten van diepe plassen. De Handreiking voor het herinrichten van diepe plassen geeft stapsgewijs antwoord op de vraag hoe we in Nederland zorgvuldig om willen gaan met het herinrichten van diepe plassen en het gebruik van grond en bagger daarvoor. Belangrijkste voorwaarden daarbij zijn dat een toepassing nuttig is (bijdragen aan het realiseren van de waterkwaliteitsdoelstellingen uit de Kaderrichtlijn Water) en het verondiepen niet leidt tot negatieve beïnvloeding van kwetsbare objecten (b.v. drinkwaterwinning, natuurgebieden) of het omliggende grondwater. Verder moet de plas aantoonbaar binnen een redelijke termijn gevuld kunnen worden (om te voorkomen dat het werk eindeloos duurt) en moet het initiatief passen in overige wetgeving.

Ja. Het huidige bestemmingsplan staat het verondiepen van de plas met grond en baggerspecie toe.

Nee. Er wordt vergunning gevraagd om maximaal baggerspecie klasse B en maximaal grond klasse Industrie toe te passen. Daarmee is het project rendabel voor de initiatiefnemers. Het toepassen van sterker verontreinigd materiaal is niet mogelijk of eenvoudigweg mogelijk te maken. Hiervoor zou o.a. een M.e.r. procedure doorlopen moeten worden en zou de gemeente Culemborg het bestemmingsplan moeten aanpassen.

De huidige kwaliteit van de waterbodem is niet lang geleden onderzocht door Tritium Advies (Verkennend bodemonderzoek, Tritium Advies, 18 mei 2015). Uit het onderzoek blijkt dat op de waterbodem een sliblaag aanwezig is. Deze sliblaag wordt geclassificeerd als klasse B (licht verontreinigd). De onderliggende bodem (zand en kleilagen) wordt eveneens geclassificeerd als klasse B.

Nee, per saldo verbetert de kwaliteit van de waterbodem zelfs. Het materiaal dat wordt gebruikt voor het verondiepen heeft maximaal dezelfde kwaliteit als de huidige waterbodem. Op het moment dat het vullichaam gereed is wordt het vullichaam afgewerkt met een afdeklaag. Ten aanzien van de kwaliteit moet deze afdeklaag onder andere voldoen aan het herverontreinigingsniveau van de Rijntakken (dezelfde kwaliteit als nieuw te vormen sediment). In de vergunning wordt geborgd dat deze afdeklaag in stand blijft door de dikte van de laag te monitoren en, indien nodig, herstelmaatregelen te treffen.

De vergunningverlening en handhaving onder het Besluit bodemkwaliteit ligt bij Rijkswaterstaat. Van partijen vrijkomende grond en baggerspecie wordt door wettelijk gecertificeerde onderzoeksbureaus de kwaliteit bepaald. Pas als een partij grond of baggerspecie binnen de acceptatiecriteria van de Redichemse Waard valt kan de partij in de plas worden toegepast. De toe te passen partijen worden aangemeld bij het bevoegd gezag. Bij twijfels of visuele onregelmatigheden kunnen er ter controle ook nog steekproeven worden gedaan.

Ja. In de vergunning wordt geborgd dat de waterkwaliteit gedurende de vulfase moet worden gemonitord. Aan de vergunning is een meetprogramma verbonden (op te stellen in samenspraak met Rijkswaterstaat). De meetwaarden van de waterkwaliteit in de plas worden daarbij vergeleken met de meetwaarden van de waterkwaliteit in de rivier (referentiewaarden). Als er sprake is van overschrijding van bepaalde signaalwaarden wat toe te schrijven valt aan het verondiepen worden in overleg met Rijkswaterstaat maatregelen getroffen. De ervaring bij o.a. de Ingensche Waarden (een soortgelijk project van Van Waning, waarbij zelfs met wat sterker verontreinigde grondstoffen wordt gewerkt) is dat de waterkwaliteit in de plas zelf eigenlijk altijd beter is dan de waterkwaliteit in de rivier.

Blauwalg ontstaan meestal door een hoog fosfaatgehalte in het water in combinatie met een hoge watertemperatuur. De bron van het fosfaat kan daarbij nalevering van fosfaat uit de waterbodem zijn. Ook het ijzer en het sulfaatgehalte in de waterbodem grijpen in op de mate waarin fosfaat vrijkomt uit de bodem. Om te voorkomen dat er te veel fosfaat in het water terecht komt worden er eisen gesteld aan de afdeklaag. Verder wordt het fosfaatgehalte gemonitord tijdens de vulfase waardoor er tijdig kan worden ingegrepen en de groei van blauwalg voorkomen kan worden.

Ja. Voor het vullen van de plas is slechts een klein gedeelte van de plas in gebruik (ponton met kranen waar schepen aan kunnen leggen). Verder varen er dagelijks een paar schepen af en aan. Deze praktijk is te zien in meerdere projecten, zoals de Rosandepolder bij Arnhem, t’ Waal bij Houten of de Ingensche Waarden in de gemeente Buren.

Nee. Overlast voor omwonenden wordt uitgesloten. Het vulmateriaal wordt aangevoerd met schepen. Vervolgens wordt het materiaal met zeer stille kranen in de plas gebracht. De geluidbelasting ten gevolge van de verondieping ter plaatse van de dichtstbijzijnde woningen is daarmee verwaarloosbaar klein en ruim binnen de geldende normen.

Adviesbureaus worden ingehuurd voor hun expertise, onderzoek te doen, zaken te controleren of metingen te doen. De uitkomsten van een advies, controles en de meldingen zijn daarmee niet per definitie gelijk aan de wens van de opdrachtgever. LBP|SIGHT en bureau Stroming opereren in dit geval in opdracht van De Redichemse Waarden B.V. maar zijn zelf verantwoordelijk voor hun eigen integriteit. Hun rol is adviserend en niet sturend. Verder ligt de uiteindelijke beoordeling van de vergunningaanvragen bij het bevoegd gezag en kan een ieder formeel zienswijzen indienen en inspreken op de af te geven vergunningen.